Αλιεύματα νέας εσοδείας

 

Το σημερινό σημείωμα είναι αφιερωμένο σε μερικά γουστόζικα δημοσιογραφικά μαργαριτάρια, που ίσως έχουν και γενικότερο ενδιαφέρον, αλιευμένα τα περισσότερα μέσα στο καλοκαίρι.

 

Πώς να παίξεις δίχως τέτοια;

Έχω ξαναγράψει για τον «τρόμο της επανάληψης», βαριά γλωσσική ασθένεια που αναγκάζει τον ασθενή να αντικαθιστά με το ζόρι το ουσιαστικό με μια δεικτική αντωνυμία, προκειμένου να αποφύγει πάση θυσία την επανάληψή του. Εδώ, κάποιες ομάδες ποδοσφαίρου κλήθηκαν άρον άρον να δώσουν αγώνες κατάταξης μετά το τέλος της αγωνιστικής περιόδου, και ο δημοσιογράφος (Αλ. Σπυρόπουλος, Ελευθεροτυπία 19.8.03 σ. 46) επικρίνει το ότι τους κάλεσαν να παίξουν…

Δίχως προετοιμασία, με μετεγγραφές ή δίχως τέτοιες, με προπονητή ή δίχως τέτοιον, με διοίκηση ή δίχως τέτοια.

 Ίσως είναι τρόμος της επανάληψης, ίσως απόπειρα για ωραίο στυλ –ο αναγνώστης θα κρίνει αν πέτυχε.

 

Ολιγαρκής ο ολιγάρχης;

Ο Ρόμαν Αμπράμοβιτς, ο νεαρός και ζάπλουτος ρώσος ιδιοκτήτης της Τσέλσι χαρακτηρίζεται σε παρα-αθλητικό σχόλιο της Ελευθεροτυπίας (22.8.03) «ολιγαρκής». Πράγμα αλλόκοτο, αν σκεφτούμε ότι μόνο ολιγαρκής δεν φαίνεται, αφού αγόρασε ή προσπάθησε να αγοράσει δεκάδες αστέρες του διεθνούς ποδοσφαιρικού στερεώματος. Και δεν είναι η πρώτη φορά που ο συγκεκριμένος (Ιταλός την καταγωγή) συντάκτης της συγκεκριμένης εφημερίδας αποκαλεί «ολιγαρκή» τον ρώσο ιδιοκτήτη. Λέτε κάτι παραπάνω να ξέρει;

 

Και καλά ο Ιταλός συντάκτης της εφημερίδας, πού να φανταστεί ότι οι ρώσοι χαρακτηρίζουν ολιγάρχες, κρατώντας την ελληνική λέξη, τους βαθύπλουτους μαφιόζους-επιχειρηματίες που διοικούν ουσιαστικά τη χώρα; Αυτός προφανώς διάβασε oligarca στην ιταλική εφημερίδα από την οποία πήρε το υλικό του, του θύμισε την ελληνική λέξη ολιγαρκής, του φάνηκε καλό, το έβαλε. Δεν αντέδρασε κανείς, το ξαναέβαλε. Ε, ας το επισημάνω εδώ, μήπως και τελικά το πάρουν είδηση και το σταματήσουν. Όχι τίποτε άλλο, μπορεί να τους κάνει και μήνυση για δυσφήμιση ο κ. Αμπράμοβιτς, διότι στους κύκλους των ολιγαρχών η ολιγάρκεια δεν θεωρείται αρετή αλλά διαστροφή πρώτου μεγέθους.

 

Η Λάιζα και η άλλη

Διαβάζω στα «Πρόσωπα & προσωπεία» της Ελευθεροτυπίας (φύλλο της 28 Ιουλίου 2003) για την ηθοποιό και τραγουδίστρια Λίζα (κανονικά, Λάιζα) Μινέλι, που χωρίζει τον άντρα της. Σαν να ντράπηκε ο καλός δημοσιογράφος που χρησιμοποίησε έστω και παρεμπιπτόντως την ελληνική καθιερωμένη απόδοση του ονόματος και σπεύδει εντός παρενθέσεως να διαχωρίσει τη θέση του: κανονικά, μας λέει, είναι Λάιζα, αλλά για να το καταλάβετε εσείς οι πληβείοι το λέμε και Λίζα. Και για να μην τον κακοχαρακτηρίσουν, αμέσως πιο κάτω μας πληροφορεί ότι «ο ατζέντης της Λάιζα» είπε αυτό κι εκείνο. Της Λάιζα, άκλιτο βέβαια, και όχι της Λίζας. 

 

Γούστο όμως έχει και ένα άλλο σημείο πιο κάτω στην ίδια σελίδα, εκεί που μιλάει για τη βιβλιοθήκη της Βασόρας (για την οποία περιέργως δεν έγραψε «κανονικά, της Μπάσρα») η οποία, μαθαίνουμε, περιέχει μεταξύ άλλων «μια βιογραφία του προφήτη Μωάμεθ που χρονολογείται 1500 χρόνια πίσω». Προφανώς πρόκειται όχι απλώς για βιογραφία του Προφήτη, αλλά και για προφητική βιογραφία, αφού πριν από 1500 χρόνια (ή, «1500 χρόνια πίσω», αν προτιμάτε την αμεριλληνική διατύπωση του πρωτοτύπου) δηλαδή γύρω στο έτος 500 της χρονολογίας μας, μόνο προφήτης θα μπορούσε να προβλέψει τι θα συνέβαινε ύστερα από 120 ολόκληρα χρόνια.

 

 

Έλεος πια!

Οι παλιοί βασιλιάδες, ο Όθων ας πούμε, κυβερνούσαν «ελέω Θεού» -αυτό το απομεινάρι, το ελέω, επιβίωσε έτσι ως απολίθωμα και επί δημοκρατίας, τον δε τελευταίο καιρό ήταν αρκετά συχνό στις αθλητικές σελίδες των εφημερίδων, όπου διαβάζαμε, λογουχάρη, ότι η τάδε ομάδα (μην πω ονόματα και παρεξηγηθώ) «κέρδισε ελέω σφυρίχτρας» ή κάτι ανάλογο. Και εκεί βεβαίως ήταν γουστόζικη η χρήση με την ελαφριά ειρωνεία και τη γκροτέσκα εικόνα που δημιουργούσε η σύγκριση του διαιτητή με τον Θεό· το γούστο όμως χάθηκε όταν άρχισαν να χρησιμοποιούν πολλοί το «ελέω» κατά κόρον, χωρίς καμιά προσοχή στο ύφος, ακόμα και για δυσμενείς εξελίξεις, σαν απλό συνώνυμο του εξ αιτίας ή του λόγω, όπως ας πούμε στο παρακάτω τραγελαφικό:  Ο αγιογράφος είναι το τραγικό πρόσωπο της δίκης, ελέω της βόμβας που τον ακρωτηρίασε. (Ελευθεροτυπία 28.7.2003)

 

 

Τρίτη και αιτιατική!

Διαβάζω σε οικονομικό σχόλιο (Ελευθεροτυπία, 6.9.2003, σ. 27):

Μετά ας έρθουν να μας πουν ότι η ανύπαντρη μητέρα και το παιδί της δεν πρέπει να απολαμβάνουν πλήρους ασφαλιστικής κάλυψης, ο φτωχός φοιτητής ενός -έστω πενιχρού- επιδόματος, και ο αγρότης φτηνότερο πετρέλαιο, επειδή θα πέσει έξω ο προϋπολογισμός.

 

            Το ρήμα βεβαίως είναι το απολαμβάνω, που θέλησε να το συντάξει με γενική ο σχολιογράφος· και μια του κλέφτη, φόρτωσε το «κάλυψης» στην ανύπαντρη μητέρα, δυο του κλέφτη πέρασε η γενικούρα του «επιδόματος», αλλά, τρίτη και αιτιατική, δεν άντεξε, ξαναγύρισε ίσως αθέλητα η πένα του στη σωστή και στρωτή σύνταξη, «ο αγρότης πρέπει να απολαμβάνει φτηνότερο πετρέλαιο».

 

            Περί ορέξεως βέβαια ουδείς λόγος, αλλά μου φαίνεται ότι αν πετάξουμε έξω τις γενικές, η φράση κερδίζει σε ζωντάνια και γίνεται πολύ πιο στρωτή· δοκιμάστε το. Άλλωστε, το απολαμβάνω με αιτιατική συντάσσεται ή τουλάχιστον από την αρχαιότητα με αιτιατική συντασσόταν, μέχρι πρόσφατα που το παρέλαβε η λαίλαπα της γενικομανίας -βοηθάει βλέπετε η σύγχυση με το απολαύω, το οποίο όντως θέλει γενική.

 

            Ίσως όμως να είμαι παλαιοκομματικός και απολιθωμένος που βρίσκω πιο στρωτή την αιτιατική, γιατί και σε πρόσφατο μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου, συγγραφέως που πολύ εκτιμώ κατά τα άλλα, διάβασα, όχι χωρίς ενόχληση, ότι «η κοπέλα άξιζε καλύτερης τύχης» -ελληνικούρα που προσωπικά βρίσκω απωθητική, σαν τη μύγα μέσα στο γάλα. Αλλά βέβαια κάτι περισσότερο θα ξέρει η συγγραφέας, για να τη χρησιμοποιήσει σε λογοτεχνικό έργο, γραμμένο σε στρωτή κατά τα άλλα καθομιλουμένη γλώσσα –εκτός πια κι αν η γενικομανία μάς έχει πάρει φαλάγγι.

 

            Και, μια και μιλάμε για την ακατάσχετη γοητεία της γενικής, ας κλείσουμε με μια αριστουργική αρμαθιά από αλλεπάλληλες γενικές που φιλοτέχνησε ο Διον. Γουσέτης σε δημοσίευσή του στις ιστοσελίδες των Φιλελευθέρων. Είναι λίγο παλιότερο αλίευμα, της άνοιξης, αλλά αξίζει τον κόπο (ή μήπως πρέπει να πούμε αξίζει του κόπου;):

 

Ενόψει της συνεχιζόμενης έντασης και της πιθανότητας ένοπλης επίθεσης στο Ιράκ, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ζήτησε την ολοκληρωτική διακοπή εξαναγκαστικών επιστροφών στο Ιράκ, απορριφθέντων Ιρακινών αιτούντων άσυλο, για μια αρχική περίοδο τριών μηνών.

 

Σχόλια περιττά, νομίζω.

 

Νίκος Σαραντάκος