Άραβες γυναίκες, λάγνες ερωτιάρες!

 

Το σημείωμα αυτό θα μπορούσα να το κατατάξω και στα Μεταφραστικά, αφού σε μετάφραση υπάρχει το εύρημα, θα μπορούσα επίσης να το βάλω σε άλλη ενότητα και όχι στο Νεοκαθαρευουσιάνικο κοτσανολόγιο, αφού δεν είναι ακριβώς νεοκαθαρευουσιανιά και όχι αμιγώς κοτσάνα. Θα μπορούσα, αλλά ας δούμε πρώτα περί τίνος πρόκειται.

 

Έχω έναν φίλο μεταφραστή που διαβάζει πολύ. Αυτός ο φίλος, πρόσφατα διάβασε το «Φόνος στην Καντώνα» του βαν Γκούλικ (εκδ. Θεμέλιο). Το βιβλίο είναι παλιότερη έκδοση, αλλά ο φίλος τώρα το διάβασε. Εκεί υπάρχει, όπως μου λέει ο φίλος, μια ηρωίδα αραβικής καταγωγής, για να το πω έτσι περιφραστικά, χορεύτρια στο επάγγελμα.

 

Μοιραία, όποτε γίνεται αναφορά στη χορεύτρια, ο μεταφραστής έχει πρόβλημα. Ναι, το θηλυκό του άραβας είναι προβληματικό, επειδή δεν έχει τριφτεί στη χρήση. Η παλιότερη αραπίνα δεν μας κάνει για διάφορους λόγους, παρά μόνο για τον παιχνιδιάρικο τίτλο που έβαλα. Η αραβίδα πάλι, πρόλαβε και έγινε ονομασία όπλου –όσο κι αν σήμερα έχει παλιώσει, και το όπλο και η λέξη, πάει, κάηκε, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη γυναίκα κατ’ αναλογία με τη Γαλλίδα.

 

Το πρόβλημα «ποιο είναι το θηλυκό του Άραβας;» το είχε συζητήσει στη γλωσσική στήλη Υπογλώσσια στο Βήμα ο Ανδρέας Παππάς. Εκεί, ο Νίκος Λίγγρης, άριστος και πολύπειρος μεταφραστής και λεξικογράφος, είχε προτείνει το «αραβίνα» κατ’ αναλογία με την αραπίνα. Υπάρχει βέβαια από παλιά και το αράβισσα, που ίσως θα προτιμούσα εγώ. Ναι, και τα δυο ξενίζουν την πρώτη φορά που θα τα δεις γραμμένα.

 

Ας τα βάλουμε όμως πλάι στη λύση που επέλεξε ο μεταφραστής του βιβλίου:

 

Μια άραβας γυναίκα

Μια αραβίνα

Μια αράβισσα

 

Μια άραβας χορεύτρια

Μια αραβίνα χορεύτρια

Μια αράβισσα χορεύτρια

 

Ίσως είναι υποκειμενικό, αλλά το πρώτο (δηλ. η επιλογή του μεταφραστή) μου φαίνεται ελαφρώς τερατώδες, ενώ τα άλλα, τη δεύτερη φορά που θα τα δω, και μάλιστα ενταγμένα σε κείμενο, δεν θα με ξενίσουν. Είπα ενταγμένα σε κείμενο. Αν το «μια άραβας χορεύτρια» είναι ελαφρώς τερατώδες, το (υποθετικό, αλλά καθόλου αδύνατο) «οι άραβες γυναίκες είναι πολύ ερωτιάρες» τι είναι; Και στη γενική; Πώς θα το πεις – «το φιδίσιο κορμί της άραβα χορεύτριας στροβιλιζόταν»;

 

Ο Φίλος μου που Διαβάζει έψαξε το λεξικό Μπαμπινιώτη και είδε ότι εκεί η άτοπη επιλογή του μεταφραστή δικαιώνεται. Πράγματι, όπως μου λέει, στο λήμμα Άραβας βρίσκει: χωρίς τ. θηλυκού, λέγεται συνηθ. "γυναίκα Άραβας". Ωστόσο, ο φίλος μου έχει στο σπίτι του την πρώτη έκδοση του λεξικού Μπαμπινιώτη, τη βιαστικογραμμένη. Όπως έχω αναλυτικά γράψει αλλού, το λεξικό αυτό διδάσκεται, κι έτσι στη δεύτερη έκδοση το αποτρόπαιο έχει, αν όχι διορθωθεί, πάντως μετριαστεί, αφού τώρα διαβάζουμε ότι ο Άραβας έχει θηλυκό το Αράβισσα, αλλά «ως τ. θηλυκού χρησιμοποιείται και το ‘γυναίκα Άραβας’». Βέβαια, αν έχεις αγοράσει ήδη την πρώτη έκδοση του Λεξικού έχασες, εκτός αν σκάσεις τα 85 ευρά για δεύτερη φορά.

 

Για να αποδώσω τα του Καίσαρος στον Καίσαρα, πρέπει να πω ότι ο μεταφραστής σε μερικές περιπτώσεις προτίμησε (και σωστά) να ξεγλιστρήσει με περιφράσεις, π.χ. μια νέα γυναίκα από την Αραβία που βύζαινε το μωρό της, καθισμένη στη γωνιά του δωματίου. Εδώ, τα βυζάκια που λέω κι εγώ σε άλλα κείμενα τον βοήθησαν ίσως να συγκρατηθεί. Όταν όμως εμφανίστηκε επί σκηνής η όντως λάγνα (και, για να τα λέμε όλα, εξώλης και προώλης) άραβας χορεύτρια, που περιγράφεται σα μοιραία γυναίκα, δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό και υπέκυψε στο μοιραίο. Άλλωστε, όπως λέει και ο ήρωας του βιβλίου:

 

Και πρέπει να ήταν και η πρώτη άραβας γυναίκα που συναντούσε στη ζωή του.

 

Ας ευχηθούμε να είναι και η τελευταία!