Καινούργιο κουρελάκι μου και πού να σε κρεμάσω…

 

                                            -- Ας ακούσω την επιθυμίαν της αγαπητής μου Μαριγούς…

-- Δεν με λένε Μαριγού, Μαριγώ με λένε!

-- Ναι, καλή μου, αλλά κλίνεσαι!

-- Και γιατί να κλείνομαι; Καμιά ασκημομούρα είμαι;

 

 

Στο προηγούμενο σημείωμά μας είχαμε σχολιάσει τη νεοκαθαρευουσιάνικη τάση ορισμένων να συντάσσουν με γενική πτώση ολοένα και περισσότερα ρήματα, ακόμα και ρήματα που ανέκαθεν, από την κλασική κιόλας αρχαιότητα, με αιτιατική συντάσσονταν. Και είχαμε πει ότι πρόκειται για ένα από τα πολλά φανταχτερά κουρελάκια με τα οποία διανθίζουν τα κείμενά τους όσοι θέλουν να ξεχωρίσουν από την πλέμπα που γράφει στην καθομιλουμένη. Και είχαμε πει ότι για κουρελάκια πρόκειται, επειδή βέβαια κανείς δεν γράφει σωστή και στρωτή καθαρεύουσα, απλώς πασπαλίζει τα κείμενά του με ξεκομμένους καθαρευουσιάνικους τύπους.

 

Να δούμε σήμερα ένα ακόμα κουρελάκι, αρκετά γουστόζικο μάλιστα. Εννοώ την τάση να κλίνονται αρχαιοπρεπώς ορισμένα κύρια ονόματα, συνήθως θηλυκά. Κι αυτό καινούργια τάση είναι. Η παλιότερη δημοτική είχε προσπαθήσει, και σε πολύ μεγάλο βαθμό καταφέρει, να συμμορφώσει με το δημοτικό τυπικό τα αρχαία ονόματα, είτε των ίδιων των αρχαίων, είτε των νεότερων που βαφτίζονταν με αρχαία ονόματα. Έτσι, η αρχαία κλίση έμενε μόνο για στερεότυπες "απολιθωμένες" χρήσεις σαν την οδό Σοφοκλέους. Μάλιστα, πριν από καμιά εικοσαριά χρόνια, ο λόγιος Γ. Καλιόρης είχε στηλιτεύσει την τάση των σχολικών βιβλίων να συμμορφώνουν με το τυπικό της δημοτικής τα ονόματα των αρχαίων (ο Σόλωνας, του Πλάτωνα) διότι, όπως έλεγε, έστω κι αν τα ονόματα αυτά έχουν χρησιμοποιηθεί ως βαπτιστικά μεταγενέστερων, "ο αρχαίος φιλόσοφος, ο ένας και ανεπανάληπτος και απολύτως ορισμένος παραμένει Πλάτων και όχι Πλάτωνας, γιατί αυτό είναι το όνομά του". Άρα, Πλάτων ο φιλόσοφος, αλλά Πλάτωνας ο περιπτεράς της γωνίας, κατά Καλιόρη.

 

Όμορφη ήταν αυτή η λεπτή διάκριση, αλλά βέβαια δεν τηρήθηκε, διότι οι όμορφες διακρίσεις όμορφα καίγονται στη γλώσσα. Σήμερα το εκκρεμές έχει φτάσει στο άλλο άκρο, και όχι μόνο τα ονόματα των αρχαίων φιλοσόφων, αλλά και των νεότερων περιπτεράδων αρχαιοκλίνονται. "Τα κομμάτια κινούνται στο γνωστό συνθετικό μοτίβο της Ηρούς" διαβάζω σε δελτίο τύπου για την συνθέτρια Ηρώ, ενώ αλλού καλούμαι να εντρυφήσω στις "απαντήσεις της Μαντούς στο κοινό της". Και σε περιγραφή των τεκταινομένων στον "Μπιγκ Μπράδερ" είχα δει ότι, "Άσκοπες βόλτες στον κήπο έκανε ο Κώστας μετά την αποχώρηση της Κλειούς, θέλοντας να απομονωθεί." Μάλιστα, ο Γ. Χάρης διασώζει ένα πολύ ενδιαφέρον στιγμιότυπο από την εκπομπή αυτή: ενώ οι παίκτες συζητούσαν για την αποχώρηση της Κλειώς λέγοντας, όπως κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, "της Κλειώς", ο παρουσιαστής της εκπομπής τους διόρθωνε: "της Κλειούς". Προφανώς, θα έβρισκε τον αρχαιότροπο τύπο πιο σικάτο, πιο φιγουράτο, πιο ταιριαστό στο επίπεδο της εκπομπής, βρε αδερφέ!

 

Και βέβαια, η Ηρώ και η Μαντώ έχουν κάθε δικαίωμα να ζητήσουν να κλίνονται αρχαιότροπα, θα έλεγε κανείς, αλλά η μπάλα έχει πάρει δικαίους και αδίκους. Έτσι, έπεσε στα χέρια μου παιδικό βιβλίο με βιογραφίες αγωνιστών του '21, το οποίο χρησιμοποιούσε αποκλειστικά τον τύπο "της Μαντούς Μαυρογένους", ενώ στα σχολικά μου χρόνια, επί χούντας και καθαρευούσης, η ηρωίδα του '21, το θυμάμαι ολοκάθαρα, κλινόταν λαϊκά: της Μαντώς Μαυρογένους[1]. Και στο Βήμα είχα δει να γίνεται λόγος για τη "φωνή της Σαπφούς Νοταρά" -χωρίς ο καλός δημοσιογράφος να φοβηθεί μήπως τον πάρει είδηση από εκεί ψηλά η μακαρίτισσα. Όπως δεν φοβήθηκε το γελοίο και ο δημοσιογράφος του περιοδικού ΚΛΙΚ, όταν ρώτησε την ηθοποιό Άννα Μαρία Παπαχαραλάμπους πώς ερμήνευσε το ρόλο της Ερατούς, της τσιγγανοπούλας Ερατούς για να εξηγούμαστε, σε μια επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά. Οπότε δεν αργεί, υποθέτω, η στιγμή για να ακουστεί και στα σοβαρά ο τύπος της Μαριγούς, για να δικαιωθεί και ο ευφυής θεατρικός συγγραφέας των αρχών του 20ου αιώνα που σκάρωσε τον διάλογο της προμετωπίδας μας, υποτίθεται ανάμεσα σ' έναν δάσκαλο και σε μια κοπέλα του λαού.