Μια βαρειά περίπτωση υπογλυχαιμίας
Παραθέσαμε πολλά παραδείγματα όπου κατά τη σύνθεση σημερινών λέξεων ο κανόνας της δάσυνσης δεν τηρείται πια: απ'όλα, τα αντηλιακά και η αντηλιά, οι πεντέξι, τα αντιαρματικά και τα αντι-υποβρυχιακά όπλα.
Θα μπορούσε να αντιτάξει κανείς εδώ ότι οι λέξεις αυτές είναι είτε λαϊκοί τύποι, είτε εσφαλμένοι. Δεν είναι έτσι, αλλά ας δεχτούμε ότι είναι για να προχωρήσει η συζήτηση.
Μήπως όμως δεν υπάρχουν και λόγιες λέξεις, και μάλιστα όχι νεόπλαστες, που δεν τηρούν τον κανόνα της δάσυνσης; Βεβαίως και υπάρχουν. Παράδειγμα; Υπογλυκαιμία. Στο λεξικό του Μπαμπινιώτη, αναφέρεται δειλά ότι οι τύποι υπογλυχαιμία και γλυχαιμία είναι ορθότεροι, διότι το αίμα δασυνόταν. Οι ξένοι όμως, λέει το καλό λεξικό, δεν έλαβαν υπόψη τους τη δάσυνση όταν έπλασαν τον όρο glycaemia.
Έστω, ας χρεώσουμε το "λάθος" για την υπογλυκαιμία στους ξένους! (*)
Τι γίνεται όμως με την αυτοκινητάμαξα; Η λέξη πλάστηκε (στο πρότυπο του γαλλικού
automotrice, ωτομοτρίς) μεσούσης της καθαρεύουσας, πιθανώς στις αρχές του αιώνα, και εν πάση περιπτώσει όταν η δασεία ζούσε και βασίλευε. Και βέβαια, η άμαξα έπαιρνε δασεία στην αρχαιότητα, και βέβαια ο άγνωστος που έπλασε τη λέξη είχε το γλωσσικό αισθητήριο να καταλάβει ότι χίλιες φορές καλύτερα να θυσιαστεί η δασεία παρά να φορτωθούμε το φαιδρό αυτοκινηθάμαξα (το είδα και θάμαξα!) που συν τοις άλλοις συσκοτίζει την ετυμολογική διαφάνεια της λέξης! Δασείες και παραμύθια θα κοιτάμε;
Συνέχεια
Επιστροφή στις "γλωσσικές ακρότητες"
Αρχική σελίδα του Νίκου Σαραντάκου© 1999 Νίκος Σαραντάκος
sarant@pt.lu