Περίπου ο συντάκτης

 

Όποιος περιπλανιέται συχνά στο Διαδίκτυο πιθανόν να έχει συναντήσει μικρές εταιρείες του εξωτερικού ή ακόμα και ατομικές επιχειρήσεις, που όμως έχουν δικές τους ιστοσελίδες όχι μόνο στα αγγλικά αλλά σε πλήθος άλλες γλώσσες, συχνά σε 10 ή και σε 20 γλώσσες, πολλές φορές και στα ελληνικά. Όταν ξέρουμε πόσο κόπο, χρήμα και χρόνο καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να μεταφράζει τα κείμενά της σε όλες τις επίσημες γλώσσες, όταν ξέρουμε ότι πολλοί διεθνείς οργανισμοί ή μεγάλες εταιρείες εμφανίζονται στο Διαδίκτυο σε λίγες μόνο γλώσσες ή ακόμη και μόνο στα αγγλικά, προκαλεί κατάπληξη πώς ένας Αμερικανός εκπαιδευτής σκύλων, ένας Ινδός προγραμματιστής ή ένα ξενοδοχειάκι από τη Φλόριντα μπόρεσαν να διαθέσουν το χρήμα και τον χρόνο για να παρουσιάζουν τις ιστοσελίδες τους (και μιλάμε για δεκάδες σελίδες) σε δέκα ή και παραπάνω γλώσσες. Και τι όφελος περιμένουν; Πόσοι πια Έλληνες κυνόφιλοι θα αγοράσουν τα βιβλία τους ώστε να αξίζει τον κόπο η επένδυση της μετάφρασης των ιστοσελίδων;

 

Η απάντηση είναι, βέβαια, ότι η μετάφραση των ιστοσελίδων στοίχισε ελάχιστο χρόνο και ακόμα λιγότερο (ή και καθόλου) χρήμα, για τον απλούστατο λόγο ότι τις σελίδες δεν τις μετέφρασε επαγγελματίας μεταφραστής, ούτε καν ελληνομαθής φίλος του ενδιαφερόμενου (και πόσοι ελληνομαθείς να βρεθούν στο Μπαγκαλόρε της Ινδίας;) αλλά μηχανάκι, πρόγραμμα που μεταφράζει. Υπάρχουν πολλά στην αγορά που προσφέρονται πάμφθηνα, ή και δωρεάν. Βέβαια, για να κάνει κάπως αξιοπρεπή δουλειά το μηχανάκι, αν υποθέσουμε ότι μπορεί να κάνει (διότι με τις δωρεάν εκδόσεις επιβεβαιώνεται η παροιμία για το φτηνό το κρέας), πρέπει τις μεταφράσεις να τις επιμεληθεί στη συνέχεια κάποιος που να ξέρει καλά τη γλώσσα-στόχο της μετάφρασης. Όμως αυτό δεν γίνεται, και απλούστατα ο ιδιοκτήτης των ιστοσελίδων αναρτά ανεξέλεγκτα τις μεταφράσεις, χωρίς να τις ελέγξει, χωρίς άλλωστε να μπορεί να τις ελέγξει αφού αγνοεί τις εξωτικές γλώσσες στις οποίες είναι μεταφρασμένα τα κείμενα. Και τότε, γελάει και το παρδαλό κατσίκι, και όχι μόνο μεταφορικά.

 

Τα διασκεδασμένα κατσίκια

 

Όταν χρειάζεστε ένα σπάσιμο από την κυματωγή και την άμμο, υπάρχει αφθονία των κοντινών δραστηριοτήτων για να κρατήσει τα κατσίκια διασκεδασμένα συμπεριλαμβανομένου του ενυδρείου της Φλώριδας…

 

Πάω στοίχημα ότι δεν χρειάζεστε σπάσιμο από την κυματωγή (ό,τι και νά’ ναι αυτή, προτιμάμε να την έχουμε άθικτη), αλλά μήπως θα θέλατε να κρατήσετε διασκεδασμένα τα κατσίκια σας; Μην ανησυχείτε, η αγγελία δεν απευθύνεται σε εκατομμυριούχους βοσκούς (κατοίκους Ζωνιανών τάχα;) που συνηθίζουν να κάνουν διακοπές στο εξωτερικό μαζί με το κοπάδι τους. Τα διασκεδασμένα κατσίκια, που ασφαλώς θα είναι και παρδαλά και θα γελάνε με την καρδιά τους, είναι η μετάφραση του keep the kids amused. Όσο για την κυματωγή, δεν είναι άλλο παρά το σέρφινγκ.

Οι ξενηλάτες λόγιοι που θέλουν να εξελληνίσουν με το ζόρι οτιδήποτε περπατάει, πετάει και κολυμπάει, μπορούν να χαρούν χαρά μεγάλη: τόσα χρόνια, άνθρωπος δεν βρέθηκε που να χρησιμοποιήσει την «κυματωγή», αλλά το μηχανάκι την αποδέχεται ασμένως. Στο Διαδίκτυο υπάρχουν εκατοντάδες ανευρέσεις της κυματωγής, όλες (ή εν πάση περιπτώσει όσες τσεκάρισα) από μηχανικές μεταφράσεις.

 

Περίπου εγώ

Οι σελίδες που έχουν μεταφραστεί από μηχανάκι ξεχωρίζουν αμέσως, φυσικά, από την ποιότητα της γλώσσας τους. Ωστόσο υπάρχουν και ορισμένες στάνταρ φράσεις που προδίνουν αυτού του είδους τη μηχανική μετάφραση, και μια τέτοια φράση είναι: Περίπου ο συντάκτης. Όπως ίσως θα καταλάβατε, αποτελεί «μετάφραση» της τυποποιημένης φράσης About the author. Αν βάλετε στο γκουγκλ «Περίπου ο συντάκτης» θα βρείτε δεκάδες παραδείγματα μηχανομεταφρασμένων σελίδων.

Άλλοτε πάλι, η τυποποιημένη αγγλική φράση είναι About me, και τότε βρίσκουμε το υπέροχο Περίπου εγώ που θα ήταν τέλειο σαν υπογραφή ενός χιουμορίστα. Έτσι ξεκινάει τις πληροφορίες για τον εαυτό του ένας Ινδός προγραμματιστής, ο οποίος περηφανεύεται, κάπως αυτοκρατορικά, ότι Είμαι επικυρωμένος ήλιος αρχιτέκτονας για τις τεχνολογίες της Ιάβας (ο άνθρωπος ξέρει αρχιτεκτονική Sun).

 

Περιπουγλώσσα

Μπορείτε αν το τραβάει η καρδιά σας να περιηγηθείτε μόνοι σας στο περιβόλι της περιπουγλώσσας. Σίγουρα, ένας επαγγελματίας μεταφραστής έχει να διασκεδάσει πολύ, αφού πρώτα μείνει ήσυχος ότι θα έχει δουλειά για κάμποσα χρόνια ακόμα. Πολύ γούστο έχει να βρίσκει κανείς όλες τις ενδεχομένως σκαμπρόζικες κατασκευές της μηχανομετάφρασης, όπως το Καλύτερες περιοχές παραλιών της Φλώριδας για ρωμανικό (romance έλεγε το αγγλικό) ή Ο Μωυσής Chia είναι εραστής σκυλιών (από τις σελίδες του κυνόφιλου εκπαιδευτή).

Όταν όμως σταματήσουν τα γέλια, προβληματίζεται κανείς καθώς συλλογίζεται την επισήμανση του φίλου μεταφραστή Νίκου Λίγγρη, ο οποίος σε σχετική συζήτηση είχε παρατηρήσει:

Το κύριο πρόβλημα είναι άλλο. Με τόσες πια σελίδες μεταφρασμένες από μηχανή, δεν είναι μόνο ότι εντείνεται η ανάγκη για διπλό και τριπλό έλεγχο (αυτή υφίσταται ακόμα κι όταν βρίσκεις τον όρο σε λεξικό). Ωστόσο, δεν μπορείς πια να εμπιστεύεσαι ούτε στατιστικές ούτε συμφραστικούς πίνακες (concordancing). Θα πρέπει οπωσδήποτε να επιβληθεί κάποια σήμανση για σελίδες μεταφρασμένες από μηχανή για να μπορούν να τις φιλτράρουν διάφορες διαδικασίες.

 

Σε ένα όχι απίθανο κοντινό μέλλον όπου όλο και περισσότερες σελίδες θα μεταφράζονται από μηχανάκια, θα γεμίσουμε από φράσεις του τύπου «Περίπου ο συντάκτης», οπότε, στην καλύτερη περίπτωση, το πολύτιμο Γκουγκλ θα χάσει κάθε αξία σαν στατιστικό εργαλείο και σαν σώμα κειμένων –θα είναι σώμα μολυσμένο από τον ιό της περιπουγλώσσας.