Γράφει ο Χρ. Μιχαηλίδης για τον Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, στην Ελευθεροτυπία της 6/7/2002:

"Εχει κερδίσει την εμπιστοσύνη και την εκτίμηση των Αμερικανών αξιωματούχων, οι οποίοι συνεργάζονται με τις δικές μας τις αρχές. Ο πρέσβης Τόμας Μίλερ τον φωνάζει με το πρώτο του το όνομα, "Hi Mike, it's Tom" και λέγεται -ίσως και με κάποια δόση κακίας από ορισμένους- ότι είναι, μαζί με τον Γιώργο Παπανδρέου, τα δύο πλέον αγαπημένα παιδιά της Ουάσινγκτον."

Ώστε ο κ. πρέσβης "τον φωνάζει με το πρώτο του το όνομα";

Τι σημαίνει αυτό στα ελληνικά -αν δεχτούμε ότι είναι ακόμα νόμιμο να μιλάμε σωστά ελληνικά; Όπως εγώ το βλέπω, σημαίνει ότι ο κ. υπουργός λεγόταν Μιχάλης, στη συνέχεια άλλαξε το όνομά του και το έκανε έστω Περικλής, αλλά ο κ. πρέσβης επιμένει, ενδεχομένως σε ένδειξη μακρόχρονης φιλίας, να τον αποκαλεί ακόμα με το πρώτο του, το προηγούμενο, όνομα.

Βέβαια, δεν είναι έτσι. Απλώς ο κ. δημοσιογράφος ασυναίσθητα όταν γράφει (σε "ελληνικά") μεταφράζει από τα αμερικάνικα (he is calling him by his first name), όπου first name βεβαίως θα πει το μικρό του όνομα, το βαφτιστικό του όνομα αν θέλετε, το όνομά του σκέτο βρε αδελφέ, αλλά όχι το πρώτο του το όνομα, μια και εδώ στο Ελλάντα ακόμα δεν έχουμε πρώτο, μεσαίο και τελευταίο όνομα στα ονοματεπώνυμά μας. Ή αυτό συμβαίνει, ή το σχόλιο γράφτηκε κατευθείαν στα αμερικάνικα και, λόγω φόρτου εργασίας, μεταφράστηκε βιαστικά.

Μπροστά σ' αυτό το θηριώδες μαργαριτάρι, περιττεύει να ασχοληθούμε εκτενώς με το λαθεμένο κόμμα της αμέσως προηγούμενης πρότασης ("την εκτίμηση των Αμερικανών αξιωματούχων, οι οποίοι συνεργάζονται") που βέβαια αλλάζει το νόημα και δεν θα έπρεπε να μπει, καθώς είναι φανερό ότι ο κ. υπουργός έχει κερδίσει την εκτίμηση όχι όλων των Αμερικανών αξιωματούχων γενικώς αλλά ειδικώς εκείνων που συνεργάζονται με τις ελληνικές αρχές. Και βέβαια, το περιττό κόμμα το έφερε μαζί της η αντωνυμία "ο οποίος" -αν στη φράση είχε μπει το "χυδαίο" που (άραγε, εξακολουθεί να είναι νόμιμο;) μάλλον θα το είχαμε αποφύγει.

Είχα γράψει το παραπάνω σχόλιο όταν στα τέλη του Ιούλη κυκλοφόρησε και αναλύθηκε εκτενέστατα η προκήρυξη (πλαστή ή γνήσια, δεν γνωρίζω) της 17Ν. Από πολλούς επισημάνθηκε ότι το κείμενο περιείχε κάμποσες άκομψες εκφράσεις, που δύσκολα θα τις χρησιμοποιούσε αυτόχθων έλληνας. Κατά τη γνώμη μου, κορυφαίο παράδειγμα ήταν η αναφορά στον "νεοέλληνα διαφωτιστή Αδ. Κοραή", που θα ταίριαζε να έχει βγει από τη γραφίδα αμερικανού αλλά οπωσδήποτε όχι από έλληνα. Τα πυρά ωστόσο των σχολιαστών συγκεντρώθηκαν στην έκφραση "κοντή μνήμη" που περιείχε το κείμενο. Στα ελληνικά δεν υπάρχει 'κοντή μνήμη', υπάρχει όμως στα αμερικάνικα (short memory), έγραψε ο Γ. Τριάντης, θεωρώντας ότι η έκφραση συνιστά "αμερικανιά ολκής".

Δεν θα ήμουν τόσο κατηγορηματικός. Κατ' αρχάς, η έκφραση "κοντή μνήμη" χρησιμοποιείται συχνά. Για παράδειγμα, στις 27.5.2002, σε δηλώσεις στην Ελευθεροτυπία, ο Μίμης Πλέσσας θεωρεί την "κοντή μνήμη" ως ένα από τα δεινά του επαγγέλματος του μουσικού. Επίσης, είναι αγαπημένο κλισέ πολιτικών, που κατηγορούν αντιπάλους τους ότι νομίζουν πως ο ελληνικός λαός έχει κοντή μνήμη· έτσι ο κ. Ρουσόπουλος στην Ελευθεροτυπία στις 5.11.2001, αλλά και ο κ. Σκανδαλίδης, και μη κατονομαζόμενο "μέλος του ΕΓ του ΠΑΣΟΚ" (Κυρ.Ελευθ. 2.9.2001) και το Γραφείο Τύπου του ΔΗΚΚΙ.

Βέβαια, μπορεί κάτι να γράφεται συχνά και να είναι παρ' όλ' αυτά κατακριτέο. Όμως στην περίπτωση της κοντής μνήμης δεν μου φαίνεται να υπάρχει στα ελληνικά αντίστοιχο επίθετο που να εκφράζει ακριβώς την ίδια σημασία -το ασθενική μνήμη δεν είναι εντελώς ίδιο- οπότε θαρρώ πως το μεταφραστικό δάνειο συγχωρείται.

Σε αντιδιαστολή, εντελώς περιττό μεταφραστικό δάνειο (δηλαδή σκέτη "αμερικανιά", για να το πω ακριβέστερα) θεωρώ, έστω κι αν γράφεται συχνά, το "ξόδευαν τον χρόνο τους". Διάβασα, για παράδειγμα, στο Βήμα από τον Αλ. Παπαχελά ότι κάποιοι ύποπτοι "ξόδευαν τον χρόνο τους" στους Λειψούς. Αυτό όχι μόνο είναι αμερικανιά, διότι εκείνοι βεβαίως λένε were spending their time, αλλά εμείς στα ελληνικά λέμε "περνούσαν τον καιρό τους", αλλά είναι και κάπως παραπλανητικό. Όταν στα ελληνικά λέμε "ξόδευαν", η χροιά είναι σαφώς αρνητική, ενώ το αγγλικό spending είναι ουδέτερο, χωρίς να εκφέρει κρίση ως προς το χρήσιμο ή όχι της ενασχόλησης. Καλό χειμώνα, λοιπόν!

Επιστροφή στις "γλωσσικές ακρότητες"
Αρχική σελίδα του Νίκου Σαραντάκου

© 2002 Νίκος Σαραντάκος
sarant@pt.lu